عبور نفت از چارچوب های محیط زیستی هورالعظیم

به گزارش پارسینه به نقل از تسنیم تالاب هورالعظیم ، یکی از بزرگ‌ترین تالاب‌های ایران و منطقه، در جنوب غربی کشور و در مرز با عراق واقع شده است. این تالاب با وسعتی حدود 360 هزار هکتار، یکی از زیست‌بوم‌های مهم برای پرندگان مهاجر، آبزیان و گونه‌های بومی است و نقش حیاتی در تنظیم اکوسیستم منطقه‌ای ایفا می‌کند.

هورالعظیم همچنین به‌عنوان سپر طبیعی در برابر پدیده‌های زیان‌باری نظیر گردوغبار شناخته می‌شود و منبع معیشتی برای جوامع محلی به شمار می‌رود. با این حال، این زیست‌بوم ارزشمند در سال‌های اخیر با چالش‌های جدی مواجه شده که آن را در معرض خطر نابودی قرار داده است.

هورالعظیم؛ گنجینه‌ای در خطر

اصلی‌ترین چالش‌های محیط زیستی تالاب هورالعظیم شامل کاهش آب ورودی به تالاب، توسعه بی‌رویه کشاورزی و بهره‌برداری از منابع نفتی است. همچنین کاهش حقابه‌های زیست‌محیطی تالاب به دلیل مدیریت نامناسب منابع آبی و سدسازی‌های گسترده در بالادست، مشکل را تشدید کرده است.

کمبود آب نه تنها باعث افزایش خشکی و تخریب تالاب شده، بلکه به تشدید پدیده گردوغبار در منطقه نیز دامن زده است. این امر به‌ویژه در خوزستان به یکی از معضلات اصلی تبدیل شده و زندگی میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار داده است.

عبور نفت از چارچوب محیط زیست در "تالاب هورالعظیم"

در این میان، توسعه میادین نفتی در تالاب را می‌توان اصلی‌ترین تهدید آن برشمرد؛ این فعالیت‌ها عامل کاهش کیفیت آب و آلودگی ناشی از نشت نفت و مواد شیمیایی به منابع آبی است. همچنین علاوه بر تأثیرات مستقیم بر تنوع زیستی تالاب، سلامت جوامع محلی را نیز به خطر می‌اندازد. از سوی دیگر، خشکاندن بخش‌هایی از تالاب برای ایجاد زیرساخت‌های نفتی، باعث کاهش سطح آبی تالاب و از دست رفتن زیستگاه گونه‌های وابسته به آن شده است.

سازمان حفاظت محیط زیست به دنبال این است که عملیات اکتشاف نفت خارج از تالاب انجام شود و همه تاسیسات خارج از تالاب باشند و اگر میادین نفتی مشترکی در تالاب وجود دارد به صورت سیستم‌های اُریب یا لوله‌های زیر زمینی کار خود را انجام دهند اما به دلیلی هزینه‌بر بودن این تأسیسات، وزارت نفت به دنبال اکتشاف در بستر تالاب است!

تقابل نفت و محیط زیست در هورالعظیم در چندسال اخیر به اوج رسیده و در این راستا حسن اکبری؛ معاون سابق سازمان حفاظت محیط زیست در نامه‌ای به مدیرکل محیط زیست خوزستان نوشته بود:«نظرات معاونت محیط زیست طبیعی قبلاً طی سه نامه به دفتر ارزیابی اثرات زیست‌محیطی اعلام شده و باتوجه‌به سابقه تخلفات عدیده صورت‌گرفته در هورالعظیم خصوصاً در محدوده ضلع شمالی شط علی که به‌عنوان زون امن تالاب نیز شناخته می‌شود و شرکت نفت اقدام به خشکاندن تالاب و حفر چاه‌های موسوم به سهراب را در این محدوده در دستور کار قرار داده، مجدداً مخالفت خود را با این اقدامات اعلام می‌دارد و با هرگونه عملیات اکتشاف و حفر چاه جدید و یا تزریق گاز و یا فعال‌کردن چاه‌های قدیمی در این محدوده موافقت ندارد.»

این موضوع بار دیگر در سفر شینا انصاری؛ رییس سازمان حفاظت محیط زیست به خوزستان نیز مطرح شد و معاون رییس جمهور تأکید کرد که «نفت باید در چارچوب محیط زیست فعالیت داشته باشد» اما شواهد نشان می‌دهد که حلاف این موضوع در تالاب هورالعظیم اتفاق افتاده و نفت از چارچوب‌های محیط زیست عبور کرده است.

نفت باید آسیب‌ها را به حداقل برساند

در رابطه با این موضوع، دکتر احمدرضا لاهیجان‌زاده؛ معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست به تسنیم می‌گوید: تالاب هورالعظیم دستخوش یک سری ناملایمت‌ها شده است که یکی از آن‌ها فعالیت‌های وزارت نفت در تالاب است؛ برخی از فعالیت‌های نفتی در هورالعظیم بدون هماهنگی انجام می‌شود و آسیب‌هایی به بستر و خدمات اکوسیستمی تالاب وارد می‌کند. در این خصوص از وزیر نفت و مدیران ارشد این وزارت‌خانه می‌خواهم از نزدیک این ثروت ملی و فعالیت‌های وزارت نفت را ببینند.

وی ادامه داد: فعالیت‌های نفتی می‌توانند با رعایت الزامات و وارد کردن کمترین خسارت‌ها انجام شوند بنابراین وزارت نفت باید در کنار سازمان حفاظت محیط زیست باشد و این ثروت ملی را برای نسل‌های آینده را حفظ کند.

معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست تأکید کرد:  تجربه‌ای که وزارت نفت در سال 1389 از مسدودکردن پل شط علی و خشکاندن حوضچه‌های 3 و 4 و 5 و آسیب‌های جدی به هورالعظیم داشت، نباید تکرار شود. تأکید ما این است که وزارت نفت حفاری مورب برای چاه‌ها انجام دهد تا آسیب حوضچه‌های 3 و 4 و 5 اتفاق نیفتد.

لاهیجان‌زاده با بیان اینکه دوران اینکه در تالاب سکوی نفتی بزنید و بخش‌هایی را خشک کنید و چاه بزنید تمام شده است، افزود: طرح جامع احیا و حفاظت هورالعظیم به‌عنوان مسئولیت اجتناب‌ناپذیر وزارت نفت باید مورد تأکید و نهایی شود. نفت باید آسیب‌ها را به حداقل ممکن برساند و برنامه‌ای با شرح خدماتی که ما مشخص می‌کنیم برای حفاظت تالاب ارائه دهد و باید بدانند که درصدی از درآمدی که از هورالعظیم کسب می‌کنند باید صرف حفاظت و احیای تالاب شود.

وی در پایان هشدار داد: تبدیل‌شدن بستر تالاب به کانون گردوغبار، ازدست‌رفتن رطوبت منطقه و مهیاشدن اراضی پیرامونی به کانون گردوغبار و مهاجرت مردم محلی به دلیل ازدست‌دادن معیشت که تبعاتش حاشیه‌نشینی و مشکلات اجتماعی دیگر بود، اتفاقاتی است که در نتیجه خشکاندن هورالعظیم به وقوع پیوست و اکنون که با زحمت و هزینه زیاد و با کمک سیل 1398 این آسیب‌ها تاحدودی جبران شده نباید دوباره تکرار شود.