آشنایی با مکمل های ضروری برای مادران باردار

به گزارش پارسینه، در دوران بارداری نیاز به برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی افزایش می‌یابد و چون امکان دارد که برنامه غذایی روزانه، مواد مغذی مورد نیاز خانم باردار را تامین نکند و یا از تعادل و تنوع کافی برخوردار نباشد و یا به علت حاملگی‌های مکرر و با فاصله کم، ذخایر بدن ناکافی باشد، بیشتر مراقبین سلامت، به مادران باردار و یا آنان که می‌خواهند باردار شوند توصیه می‌کنند علاوه بر رعایت یک برنامه غذایی سالم از مکمل‌های ویتامین – مینرال هم استفاده کنند. بر اساس دستور عمل‌های موجود، تمام خانم‌های باردار از شروع هفته 16 بارداری تا حداقل سه ماه بعد از زایمان روزانه باید یک عدد کپسول مولتی‌ویتامین ساده یا همراه با مینرال مصرف نمایند و بیشترین تاکید بر مصرف اسید فولیک (فولات)، آهن، ید، ویتامین D و کولین به منظور تامین نیازهای این دوران است.

 

اسید فولیک

 میزان توصیه شده برای خانم‌های باردار و یا آنان که قصد بارداری دارند، 400 تا 800 میکروگرم است که باید سه ماه قبل از بارداری و یا حداقل یک ماه قبل از آن شروع نموده و تا 3 – 2 ماه اول دوره بارداری ادامه داشته باشد. مکمل‌ها ممکن است شامل اسید فولیک باشند و یا 5 متیل تتراهیدروفولات ( MTHF - 5)، ولی فقط اسید فولیک است که می‌تواند از نقص لوله عصبی پیشگیری نماید. توصیه می‌شود از مواد غذایی حاوی اسید فولیک مانند سبزی‌های با برگ سبز تیره، میوه‌ها به خصوص مرکبات، لوبیا، نخود، عدس و غلات غنی شده استفاده شود. با توجه به اینکه بخش عمده اسید فولیک در اثر پخت از بین می‌رود، استفاده از سبزی‌های تازه (سبزی خوردن) و سالاد شامل کاهو و خیار در برنامه غذایی روزانه ارجح است.

 

آهن

 نیاز به آهن در دوران بارداری نسبت به دوران قبل از بارداری بیشتر و حدود دو برابر افزایش می‌یابد و سبب تکامل بهتر جنین می‌شود. این میزان افزایش نیاز به هیچ وجه به تنهایی از طریق مصرف مواد غذایی تامین نمی‌شود، بنابراین مصرف روزانه یک عدد قرص آهن (سولفات فرو 150 میلی‌گرم) برای پیشگیری از کم‌خونی فقر آهن و عوارض ناشی از کمبود آن بر سلامت جنین و مادر (رشد ناکافی و خطر مرگ و میر جنین، مرگ و میر مادران و زایمان زودرس) ضروری است.

بر اساس دستور عمل کشوری توصیه می‌شود برای پیشگیری از فقر آهن، خانم‌های باردار از شروع هفته 16 بارداری یک عدد قرص سولفات فرو در روز مصرف کرده و تا حداقل سه ماه پس از زایمان ادامه دهند. مصرف قرص آهن ممکن است عوارضی مانند تهوع، درد معده، اسهال و یا یبوست به دنبال داشته باشد. به همین دلیل قرص آهن پس از غذا یا شب قبل از خواب میل شود تا عوارض جانبی آن به حداقل برسد. بهترین زمان برای مصرف مکمل آهن، شب قبل از خواب است.

آهن (هم) Hem در منابع حیوانی (گوشت قرمز، گوشت پرندگان و برخی غذاهای دریایی) و آهن غیر Hem در منابع گیاهی مانند سبزی‌های با برگ سبز، لوبیا، نخود، عدس و سایر مواد غذایی غنی شده با آهن وجود دارد.

بهتر است از مصرف همزمان شیر و فرآورده‌های لبنی، چای و قهوه با قرص آهن خودداری شود، زیرا کلسیم موجود در لبنیات و تانن موجود در چای و قهوه مانع جذب آهن غیر Hem می‌شود.

 

ید

 نیاز به (ید) در دوران بارداری و شیردهی افزایش می‌یابد. دریافت کافی (ید) در دوران بارداری برای تکامل عصبی – شناختی جنین بسیار مهم است. احتمال سقط خود به خود را کاهش داده و بر هوش، شنوایی و بینایی شیرخوار نیز تاثیرگذار خواهد بود. بیشتر خانم‌ها در سنین باروری (ید) را به مقدار کافی دریافت می‌کنند، ولی برخی از آنان به ویژه کسانی که به طور مرتب از شیر و فرآورده‌های آن، تخم‌مرغ، غذاهای دریایی و یا نمک یددار (در نمکدان و یا برای پخت غذا) استفاده نمی‌کنند، نیازشان به (ید) اضافی تامین نمی‌شود، لذا بهتر است از نمک یددار استفاده کنند، حتی ممکن است به مکمل‌یاری (ید) هم نیاز داشته باشند. بسیاری از مکمل‌های دوران بارداری حاوی (ید) نیستند و باید به برچسب آن توجه نمود. برخی فرآورده‌ها حاوی (ید) و اسید فولیک هستند.

ویتامین D

 استفاده از ویتامین D برای جذب کلسیم از روده‌ها ضروری است که در دوران بارداری با مصرف مکمل‌های حاوی این ویتامین و یا در معرض نور خورشید قرار گرفتن تامین می‌شود. بهتر است هر روز و اگر هر روز امکان نداشته باشد، چندین بار در هفته، هر بار 10 تا 30 دقیقه در زمانی که اشعه آفتاب مستقیم نباشد (حدود 1 تا 2 ساعت قبل یا بعد از ظهر شرعی) پوست در معرض نور خورشید قرار بگیرد. مسلما آلودگی هوا، پوست تیره و فصل‌های سال نیز در جذب مقدار ویتامین D موثر هستند. هر چه آلودگی هوا بیشتر و رنگ پوست تیره‌تر باشد میزان جذب ویتامین‌D کمتر است.

 

کولین

 نیاز به کولین نیز در دوران بارداری و شیردهی افزایش می‌یابد. دریافت کافی کولین طی دوران بارداری و شیردهی نه تنها به تجدید ذخائر بدن مادر کمک می‌کند که در رشد و تکامل مغز و طناب نخاطی شیرخوار نیز بسیار موثر است. اکثر مادران آن مقدار کولین را که باید در این دو دوره مهم زندگی دریافت کنند، دریافت نمی‌کنند و باید تشویق شوند انواع غذاهایی را که حاوی کولین هستند مصرف کنند. کولین در بسیاری از گروه‌ها و زیر گروه‌های غذایی وجود دارد، از جمله: گروه شیر و فرآورده‌های آن، گروه پروتئین‌ها (انواع گوشت‌ها، تخم‌مرغ و ...) و برخی غذاهای دریایی که مقدار قابل‌توجهی کولین دارند، همچین لوبیا، نخود سبز و حبوبات.

خانم‌هایی که نگران دریافت ناکافی کولین هستند، بهتر است با پزشک خود مشورت کنند تا در صورت نیاز از مکمل‌یاری کولین استفاده نمایند. متاسفانه بسیاری از مکمل‌های دوران بارداری فاقد کولین هستند و یا مقدارشان آن قدر کم است که تامین‌کننده نیاز مادران نیستند، لذا توصیه می‌شود نیاز به کولین از طریق مواد غذایی تامین شود.

برگرفته از کتاب: تغذیه مادر در دوران بارداری و شیردهی از انتشارات انجمن علمی ترویج تغذیه با شیر مادر ایران